20 Désanm - Fèt Kaf

Po lir, ou rolir...

Dimans 20 désanm 2015 wa rann souvnans omaz zansèt po bann nwar afrikin é malgas ke té déporté si ti bout latèr dann milié Loséan Indien zordi i apèl Larénion ousa la fini par done ali son non pèp rénioné sa minm i fé zordi nout batarsité, in pèp banian, tout koulèr. Koméla po souvnans labolision lèsklavaz lo 20 désanm lo sistèm Départmantalis lé anplas i vé done ali in koté folklorik i apèl sa (Festival Liberté Métisse, Fête de la liberté, Fête 20 décembre…) , po fé plis touristik la di fo pi i di Fèt Kaf non va fo pa ékout so bann départmantalis fo nou kontinié apèl ali Fèt Kaf lé lo Kaf la giny koud sabouk èk bann zèsklavazis Gro Blan lé vré zordi nout nasyon lé mélanzé mé fo pa nou oubli bann zansèt nwar té zot la sibi lèsklavaz. Alor in gayar souvnans Fèt Kaf Pèp Rénioné. Oubli pa sa 1848 - 2015 néna 167 tan pèp nwar maronèr la kas la sène po di arèt èk lèsklavaz é lèsplwatasion bann Gro Blan mé lo vré libèrté nou la pankor ginyé lé anou zordi roprann lo flanbo po libèr nout péi dan lamin kolonialis fransé.

Rédaksion Zournal Démaliz

Néna 167 tan : lafé labolision lèsklavaz

Po lir, ou rolir...

Lané 2015 i mark lo 167 ^eme anivèrsèr labolision lèsklavaz dan bann koloni fransé. Isi Larénion sra lo 20 désanm bann Kaf Rénioné é Rénioné mélanzé wa rann omaz zot zansèt la sobat é lité po zot libèrté kont lo sistèm ésklavazis, pli gran krim kont limanité, in mové pasaz nout listwar ke tout bann rénioné i dwa pa oubliyé é prann konsians po avans dan lo koté pozitiv é linité lo pèp rénioné…

Lo 20 désanm lé gayar fé kabar, mé lé inportan fé in rokèyman po lo martir bann zansèt nwar maron la sibi dan lo pèpléman Larénion, zot la pa domann i déport azot si in ti bout latèr dann milyé Loséan Indien ousa zordi la fé Larénion tout koulèr…

Plis zamé nou dwa kontinié alim flanbo bann maronèr la done anou po kontinié lalit dan tout nout drwa po tras somin la libèrté…

Gayar ‘’Fèt Kaf’’ po 20 désanm Pèp Rénioné.

Rédaksion Zournal Démaliz

Kozman po démalol lo zié

Bann kozman po fé prann konsians, po maziné, po rouv lo zié, po fé avans zidé lakoz, po dénonsé é tout sat i fé sié anou dan lo sistèm kolonial nout péi lé dodan zordi...

Lo pèp i domand travay

Léta fransé

I anvoy babilone

Rédaksion Zournal Démaliz  

Kozé Largé Lindi 7 désanm 2015

Kozé Largé sé gobaz inndé kozé la kouyonialis i sopas dan nout péi é in pé partou dan lo mond…

Po nouvèl rout litoral i sar fé dan lamèr rod pa kisa na rézon rant lo bann départmantalis sat lé mizèr po bann domoun na pwin pouwar anpès sa lé maléré di mé i sar défigir nout péi, nout natir po touzour in zourla kan malèr warivé zour nora bataz lang wa larg anpoundiak...

Rédaksion Zournal Démaliz 

Zot lé koupab osi

Dopi in pé plis 4 tran ousa an Siri ousa bann téoris lapran lo zarm kont lo pouwar anplas gouvèrnnman Assad apré in kolèr lo pèp pasito bann zéta-zinien, linion éropéinn, péi zarab konm katar, larabi saoudit, zordani, turki an malfondé la soutien é finans bann zorganizasion téoris la pran lo zarm kont lo pouwar anplas po kapot lo prézidan Assad po giny asoif zot min miz si lo pèp Siriy é son lékonomi sirtou po fane la mèrd konm zot la fé an Libi alor tout lébon po zot fane la térèr dopi la gèr la pété zot la fagot in group rebèl san ké ni tèt po di néna in lopozision kont lo pouwar anplas anfinnkont lé mantèr zot i soutien, finans, antrinn done lo zarm bann group téoris po konbat gouvèrnnman Assad zot té krwa noré té fasil mé zot bann plan la fwaré gard zot minm zot la détrui lo pèp siriyin apré la Libi ousa zot la fane la mor i fé koul lo san an kantité té rod fé parèy an Siri mé lo plan bann sionis lafwaré. Dézatan prézidan la Rusi Poutine la désid pran sa anmin po èd lo pèp siryin avan i kapot tout astèr zot i wa zot minm si lo wèb bann média i done vré zinfo i zwé pi kanèt fo pa kont si bann média i défann lo sionis bana i fane fo nouvèl po di la Rusi i bonbard bann domoun mé kan zot kan i tié bann domoun i tak la gèl isi minm bann média kolonial isi Larénion i done pa bann vré nouvèl sé po sa bann média makot fo bord azot lé oblizé pran ankont bann kondision la Rusi la inpoz azot astèr tout lo bann sionis i komans travay avèk la Rusi po fini èk bann téoris an siri zot té oblizé é forsé pars i komans atak lérop sirtou lafrans ousa néna bann zatanta astèr prézidan Assad lavé prévi azot atann azot giny in rotour si zot bann téritwar. Alor fo dénonsé so bann péi sionis konm zéta-zinien, linion éropéinn, péi zarab konm katar, larabi saoudit, zordani, turki i soutien bann téoris an Siri i fodré anvoy azot dovan lo CPI (cour pénal international) po krim kont lo pèp siriyin zot zoutiy makot zot la mèt anplas i ansèrv aryink po bann péi la pa dalon èk zot.

Si bann péi sionis té vé kapot Assad sé po ke Israël la pi ménasé par bann péi zarab lé kont zot é osi instal inn i partaz zot bann zidé é sirtou vol pétrol lo pèp siryin.

Po zot swiv bann zinfo si la syrie louk lo sit spunik : http://fr.sputniknews.com/

Rédaksion Zournal Démaliz  

La drog lapo tyé nout pèp

Kansala bann zotorité i diriz anou i bouz in kou podvré zot ki po fini èk fanaz la drog dan nout péi ousa tout kalité la drog lapo tyé nout pèp lapo rann fou, rann mové bann domoun i konsome sa i anminn la violans partou i fo in zistis san pityé po sobat kont zoumine la drog i anpoizone nout pèp mé dan systèm politik noulé dodan zordi lé tro tann po mèt lord kont bann trafikèr drog fo pi fé prévansyon fo mèt dir é san pityé kont bann trafikèr ousa lapo tyé nout péi èk so bann salopri tout katégori nout popilasyon lé gobé èk sa.

Po konèt : bann drog é dot dérivé lapo fé bonpé déga dan nout sosyété néna lartane, ritvotril, ecstasy, é dot zamal, kokaïne é dot...

Rédaksyon Zournal Démaliz

Lo pèp i viv dan lapèr

Na pwin démokrasi dan nout péi tout lo bann i diriz anou i fane lapèr dan nout sosiété é i diviz bann famiy rénioné gard zot minm sakfwa na in grèv, in lamayaz èk bann kolèktivité domoun lapèr dénons azot pangar i pèrd zot travay ou ti kontra san landomin la ginyé. Alor po fini èk tousala po ke in vré démokrasi lé mi anplas fo lo pèp i lèv po kapot bann diktaktèr lapo komand é diviz lo rénioné ant zot.

Rédaksion Zournal Démaliz

Arèt dénig lo mo lindépandans

Bann domoun lé kont lindépandans Larénion i di si Larénion i giny lindépandans wa krèv la fin. Bin akoz dopi 1946 Larénion lé départman fransé na ankor 52% domoun isi Larénion i viv dan lamizèr sosial bin tank Larénion i giny arpa désid parliminm po pran anmin son dévlopman lo pèp rénioné atèr bordé sra touzour dan la mandisité lasistana kolonialis fransé po sa minm bann départmantalis é rénioné vandèrki i fane lapèr i dénig lo mo lindépandans. In pèp i pran son destin anmin si i travay èk bann dirizan onèt i krèv pa fin.

Rédaksyon Zournal Démaliz

Kozman po bann rényoné lé dan lamizèr

Lé vré zot i krwa ankor bann politikèr lé anplas zot i mèt zot lèspwar an bana é apré zot i krwa zot sra pi dan lamizèr gard zot minm na pwin riyin i sanz lo bann politikèr i taz zot gèl èk larzan, lalkol, marsandiz, kontra in mwa, kontra san landomin léta i done zis 1 nan po giny lawa apré kansa la fini zot tras i trouv pi alor rouv in kou zot zyé arèt fé bèz zot gèl ék bann magouyèr sat i kont po zot in plas bordaz po byin manzé byin bwar. Azot minm si té vé tir azot dan lamizèr na lontan noré fé vot pi vyin rozoinn bann domoun i vot pi konmsa zot zélèksion sra san valèr konm in marsandiz gaté...

Rédaksion Zournal Démaliz

Somaz i kontini mèt dir

Po mwa oktob 2015 somaz i kontinyé otmanté dann koloni Larényon i fé antou néna 180 000 (pé tèt minm plis) moun na pwin lo drwa giny in travay Zournal Démaliz i di tank larényon wa kontinyé rès dann systèm départman landèkmikman somaz wa kontinyé mèt dir po giny dévlop travay dan nout péi lapi lèr po zwé kanèt i fo bann rényoné i arèt kont si sat i diriz anou fo zot i pran anmin zot destin po domand in sanzman stati politik po nout péi po mèt anplas in not gouvèrnans konmsa wa mèt anplas in nouvo modèl dévlopamn po fénésans bann vré travay po lo pèp rényoné tank lo zyé sra malolé nout péi wa kontinyé gout somaz, gout lamizèr sosyal, ousinonsa i di azot kit zot péi po lès laplas po bann nouvo migran i débark isi po akapar tout po zot, zot i pé awar tout kalité diplom, formasyon ousa bann komandèr i propoz tank wa rès dan in péi kolonizé nora zamé travay sra fé po zot isi. Alor létan lo pèp i rèvèy son konsyans po dobout nout péi po tir ali dan lamin bann départmantalis in systèm koronpi, magouyèr, volèr, touzour lé minm tèt i komand anou, lé san ké ni ni tèt astèr pi bézwin lapèr bord bann zwazo mové tan lapo tinn nout péi.

Rédaksyon Zournal Démaliz

Asé vol lo pèp rénioné

Toulé mwa lo gouvèrnèr préfé koloni Larénion i kalkil bann pri lo gaz, i tir i mèt, i tir i mèt, arèt in kou swa i bès, swa i otmant, arèt roul bann konsomatèr rénioné an zoulboulmouk. Lo bann désidèr é bann zanprofitèr na la sans lo pèp rénioné i dor.

Ala lo nouvo tarif po mwad désanm 18,33 € boutèy 12 kg i otmant (+ 1,11 €) an novanm té kout 17,22 € an atandan in nouvo lotmantasion po mwad zanvié ou i désann.

Ala in zartik Zournal Démaliz té fine difizé inn solision anparmi dot po lit kont lavi sèr po lo gaz po zot rolir...

Po i mèt anplas boutèy Gaz an 6 kg

Akoz konm lopri boutèy gaz 12 kg i kout sèr é konm sat na pwin tro moiyin po asté boutèy 12 kg é lé lour osi po porté sré tan mèt anplas bann boutèy 6 kg po soulaz port moné domoun atèr é pi nora pi bézwin fé mandiansité sakfwa po di fo fé in tarif sosial fo arèt asisté domoun, an moitié pri sra pli fasil po sat néna malizé po asté sat i kout 18, 33 € .

Zidé Zournal Démaliz i lans po èd domoun atèr.

Rédaksion Zournal Démaliz